MIĘDZY KARĄ, ETYKĄ A PRAWEM

Między karą a etyką: Dlaczego metody awersyjne w prawie budzą kontrowersje?

👉 Czy naprawdę warto ryzykować dobro psa dla szybkich efektów?

Zacznijmy od Wyroku II K 953/22 - Wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Sączu, LEX nr 3613179

"Dodatkowo należało zważyć, iż A. P. w chwili czynu był dorosłym, ukształtowanym społecznie człowiekiem, który bez wątpienia zdawał sobie sprawę z odczuwania bólu przez wszystkie istoty żyjące - w tym także psy. Co więcej w naszym społeczeństwie powszechna jest wiedza na temat okrucieństwa związanego ze stosowaniem kolczatek. Dodatkowo oskarżony czynu tego dopuszczał się przez długi okres czasu. Brak jest jakichkolwiek powodów pozwalających kwestionować jego poczytalność w chwili czynu, a także twierdzić, iż został on popełniony w stanie wyższej konieczności czy innej anormalnej sytuacji motywacyjnej. Konkludując Sąd Rejonowy zważył, iż oskarżony A. P. w sposób w pełni świadomy zdecydował się na naruszenie normy sankcjonowanej, co musiało implikować stwierdzenie, iż ów czyn był zawiniony w rozumieniu art. 1 § 3 k.k. Natomiast przeprowadzony proces karny nie ujawnił okoliczności limitujących winę oskarżonego poza faktem częściowego usprawiedliwienia zaniechania oskarżonego wielością innych obowiązków wynikających z prowadzenia tak dużej hodowli w sposób w zasadzie samodzielny. (..) W związku z powyższym Sąd Rejonowy stwierdził, iż zachowanie A. P. stanowiło przestępstwo z art. 35 ust. 1a ustawy o ochronie zwierząt."

Wiele osób stosujących metody awersyjne w szkoleniu psów opiera się na przekonaniu, że szybkie efekty w postaci „posłuszeństwa” psa są warte zastosowania surowych i bolesnych środków, takich jak kolczatki czy obroże elektryczne. Warto jednak zastanowić się, czy naprawdę warto tak postępować, jeśli kosztem tych szybkich wyników jest często cierpienie naszych czworonogów?

Przejdźmy do konkretów.
Metody awersyjne w szkoleniu psów – 5 faktów, które musisz znać 🐾🚫

1️⃣ Metody awersyjne mogą być okrutne i bolesne
Należy pamiętać, że psy odczuwają ból tak samo jak ludzie, a takie metody są nie tylko nieetyczne, ale również sprzeczne z ideą empatii i szacunku, którą powinniśmy kierować się w relacjach z naszymi czworonogami. 

"Narzędzia awersyjne takie jak: kolczatki, dławiki, obroże elektryczne (OE) bezsprzecznie wywołują ból fizyczny oraz dyskomfort psychiczny psów, znacznie obniżając komfort ich życia. Fakt ten został udowodniony w licznych badaniach naukowych. Badania przeprowadzone na grupach psów wykazały, że trening z użyciem OE powodował: obniżenie postawy ciała psów (co jest oznaką stresu i bólu), piszczenie, warczenie, wycie, ciężkie dyszenie."

Warto zwrócić również uwagę na najnowsze, głośne badanie i jego wniosek: „Poza przypuszczalnie bólowymi piskami psy nie wykazywały żadnych oznak stresu ani cierpienia” - stwierdzenie to godzi to we wszelkie fundamenty etyki naukowej. Przypomnę, że zwierzę nie jest rzeczą w świetle ustawy o ochronie zwierząt, a człowiek jest mu winien poszanowanie, opiekę i ochronę. 

Warto wysłuchać pełnej analizy badań: 



2️⃣ Znęcanie się nad zwierzętami jest niezgodne z prawem
Zgodnie z art. 6 Ustawy o ochronie zwierząt przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień. Pamiętajmy, że w artykule wymienione są przykładowe formy znęcania się, a on sam jest katalogiem otwartym. Wykorzystywanie metod awersyjnych w szkoleniu psa może więc skutkować karą grzywny, ograniczenia wolności, a nawet więzienia (Art. 35 wyżej wymienionej ustawy) jeżeli doszło np. do uszczerbku na zdrowiu psa. 

3️⃣ Metody awersyjne niszczą relację z psem
Zamiast budować zaufanie, techniki oparte na strachu prowadzą często do lęku, agresji i problemów behawioralnych. Twój pies nie będzie współpracował z radością – nauczy się unikania bólu, a nie tego, czego od niego oczekujesz.

4️⃣ Szkolenie pozytywne jest skuteczniejsze i przyjazne
Metody oparte na nagradzaniu pozytywnych zachowań są etyczne, budują zaufanie i przynoszą trwałe efekty. Dzięki nim pies uczy się chętnie, a relacja między opiekunem a pupilem staje się silniejsza. Tutaj szczególnie zachęcam do wysłuchania podcastu z trenerem, który z powodzeniem trenuje psy obronne bez użycia narzędzi awersyjnych.

5️⃣ Masz obowiązek reagować - zasada ogólna
Jeżeli w świetle art. 6 Ustawy o ochronie zwierząt dochodzi do znęcania się - należy złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, zgodnie z art. 304 KPK. „Każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję”. Możemy składać ją ustnie (osobiście w Komisariacie Policji, do protokołu) lub pisemnie (np. elektronicznie przez EPUAP, pocztą). 

❌ Przejdźmy do regulacji związanych z zakazem wykonywania zawodu:

Jeżeli sprawca dokonał zabójstwa, zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem lub znęcał się nad zwierzęciem w związku z wykonywaniem zawodu, prowadzeniem działalności lub wykonywaniem czynności wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie -  sąd może orzec tytułem środka karnego zakaz:

1) wykonywania wszelkich lub określonych zawodów,
2) prowadzenia wszelkiej lub określonej działalności lub
3) wykonywania wszelkich lub określonych czynności wymagających zezwolenia – które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie.

Zakazy wymienione powyżej orzeka się w latach, od roku do lat 15.

👩🏼‍⚖️Co moim zdaniem trzeba zmienić w Polskim prawie?

1. Wprowadzić ustawowy zakaz stosowania kolczatek, dławiących obroży oraz obroży elektrycznych – Metody te, które są stosowane w szkoleniu psów, powodują ból i cierpienie, a ich skutki mogą być trwałe. Potwierdzają to liczne badania naukowe. Propozycja wprowadzenia takiego zakazu została zaproponowała w obywatelskim projekcie "STOP ŁAŃCUCHOM", ma nadany druk sejmowy 700. (strona 3). Warto zaznaczyć, że pod projektem podpisała się rekordowa ilośc obywateli - 500 tys. 

2. Określenie precyzyjnych wymagań dotyczących zawodów behawiorysty i trenera psów – Obecnie każdy, kto posiada certyfikat, może uzyskać uprawnienia do pracy w tym zawodzie. Należy wprowadzić rygorystyczne wymagania i precyzyjne standardy, aby zapewnić, że osoby pełniące takie funkcje są dobrze wykształcone i etycznie przygotowane do pracy z zwierzętami.
   

3. Wprowadzić certyfikacje obroży elektrycznych - Częstym argumentem w przypadkach związanych z poparzeniami psów, np. przez obroże elektryczne, jest zarzut dotyczący używania przez daną osobę słabego, taniego sprzętu. Uważam, że tego typu narzędzia powinny być odpowiednio certyfikowane i niedostępne dla każdego – jedynie dla osób posiadających odpowiednie kwalifikacje i przeszkolenie oraz odpowiednie uzasadnię chęci zastosowania tego typu metody. 

Pamiętaj, psy zasługują na miłość, troskę i szacunek. Odrzucenie metod awersyjnych to pierwszy krok w stronę lepszego świata dla zwierząt! 🐕✨